بزرگ شهرين جا حق، شڪايتون ۽ ڪجهه قانون - عبدالله عثمان مورائي

بزرگ شهرين جا حق، شڪايتون ۽ ڪجهه قانون

Notes from Europe

عبدالله عثمان مورائي

هن دنيا ۾ انسان ڪنهن خاص هنڌان آيو آهي ۽ ڪنهن خاص جڳهه ڏانهن هليو ويندو، پوءِ هي جيڪو وچ وارو وقت آهي، اهو رڳو گذارڻ لاءِ نه پر ڀرپور طريقي سان جيئڻ لاءِ هئڻ گهرجي. اڄ ننڍو، سڀاڻي وڏو پرهين پوڙهو ۽ نيٺ ماڻهو هيءَ دنيا ڇڏيندو. ڦٻيا اهي جيڪي هن زندگيءَ کي جِي ويا. ان وچ واري وقت ۾ بزرگ شهرين لاءِ به ڪوششون ٿي رهيون آهن ته جيئن اهي به رڳو گذارو ڪرڻ بجاءِ پنهنجي بزرگي واري عمر ۾ به زندگيءَ مان ڀرپور لطف اندوز ٿي سگهن.

وڙهارو ڍنڍ - نصير مرزا

وڙهارو ڍنڍ

سنڌ جي ھڪ پر اسرار ڍنڍ

نصير مرزا

هيءُ کپري شهر جو چوڪ هو، جنهن جي چئني پاسي رستا ۽ رستن جي پاسن کان سنهڙيون، بي ترتيب، پُر پيچ گهٽيون، جن ۾ هر جات جا هندو ۽ مسلمان صلح ڪُل سان آباد، پر هي عجيب شهر، نالي ۾ ته شهر مگر ماحول سارو ڳوٺاڻو- اصل ۾ ان شهر جي ههڙي هنگام مان ان سبب آئون لنگهي رهيو هوس، جو مون کي هن ديار جي اُن پراسرار ڍنڍ کي ڏسڻ جو شوق ڏياريو ويو هو، جنهن جو نالو کپري واسين وٽ زبان زد عام “وڙهارو ڍنڍ” هو. هاڻي شهر جي چوڪ وٽان لنگهندي گاڏيءَ جي دريءَ مان هن مزيدار شهر کي ڏسڻ شروع ڪيو. رستا کڙ کٻڙ، جن جي پاسن کان ڪٿي ڪٿي، مٽيءَ ۽ ڌُوڙ سان ڀڀوت وڻ ۽ عام هلندڙ ماڻهن جا چهرا به مٽي مٽي...چئني طرفن کان شهر جو رستو مٿڀرو ۽ بئنڪون، ڦٽين جا ڀانڊا، سيٺين جون پيڍيون، ڪپڙي ۽ سيڌي جا دڪان وري هيٺ...اهو شايد ان ڪري، جو اهي سڀ قديم ۽ رستو شايد بار بار مرمت سبب مٿي ٿيندو ويو آهي. اوچتو آس پاس هلندڙ کپري واسي مرد ۽ خواتين جي لباسن ۾ مُنهنجي دلچسپي وڌي وئي...ڇا ڏسان ته هندو عورتون پولڪن، پڙن ۽ وڏن رنگين رون ۾ ڄڻ ڪرشن جون گوپيون ۽ مسلمان زائفائون وري شٽل ڪاڪ اڇن برقعن ۾...مرد ڌوتين ۾، ڪُلهن تي پوتڙا ۽ ڪي ڪي ته شلوار قميص ۾ به- آس پاس هلندڙ ۽ هتي آباد جاتين بابت خبر پئي ته ڪي ديوان، ڪي لوهاڻا، ڀيل، ڪولهي، ۽ بس ميگهواڙ وغيره. واڻڪين ڌوتين ۽ ٽوپُڙين ۾ ملبوس ڪي بزرگ اتان نڪرندي ڏٺم ته دل ۾ سوچيم پڪ انهن گهٽين اندر ڪي مندر، ٽڪاڻا ۽ شوالا هوندا....مون ٿورا عيسائي مشنري جا ماڻهو به ته ان شهر جي رستن تي ڦرندي گهمندي ڏٺا. اجهو اهڙن رستن ۽ ڳوٺاڻي ماحول مان لنگهندي ڪنهن ڪنهن گهڙيءَ ته لڳم، آئون عظيم سنڌي ڪهاڻيڪار آسانند ممتوراءِ جا سنڌ جي ڳوٺاڻي جيوت بابت افسانا اکين سان ڏسندو پيو وڃان.

گهمو ڦرو ۽ صحتمند زندگي گذاريو - عبدالله عثمان مورائي

گهمو ڦرو ۽ صحتمند زندگي گذاريو

Notes from Europe

عبدالله عثمان مورائي

زندگي جي هن سفر ۾ هن دنيا جو سفر ڪرڻ تمام ضروري آهي. مون پنهنجي وس آهر ڪوشش ڪئي آهي ۽ ان ڳالهه تي عمل به ڪيو آهي ته گهڻي کاڌي کان گهڻو ڏٺو چڱو آهي. اهي پهاڪا صدين جي شعور جو نچوڙ هوندا آهن. هونءَ به چوڻ وارن سچ چيو آهي ته ماڻهوءَ کي ڦٻي رڳو اهو ٿو جيڪو ان هن دنيا ۾ کاڌو پيتو، پاتو ۽ چوڙيو، خير خيرات ڪئي يا گهميو ڦريو، باقي رکيو مال پرائو ۽ الائي ڪنهن جو آهي.

سسئيءَ جي مزار - عبدالستار منگي

سسئيءَ جي مزار

سنڌ جو سفر

عبدالستار منگي

جَلِدُ جَرِيدي پَنڌَ ۾، اَدِيُون! اَڄُ ٿِياسِ؛

وَڃِي ڪيچِ پُنِياسِ، ٻاروچاڻِي ٻاجھ سين. (شاه)

• اسان ويهن پنجويهن دوستن تي مشتمل هڪ جٿو آهي جيڪو سنڌ جا مختلف ماڳ مڪان گهمندو پيو اچي پوءِ ان ۾ ڪڏهن ڪو دوست نه هوندو آهي ته ٻيو دوست ان جي جاءِ تي هلندو آهي اهو سلسلو تقريبن گذريل ڏهن سالن کان ڪاميابي سان جاري آهي. ڪو به سفر جٿي يا گروپ جي صورت ۾ جڏهن ڪيو ويندو آهي ته ان ۾ سڀني شين ۽ پاسن جو خيال رکڻو پوي ٿو ڇو ته هر ڪنهن جي طبيعيت ۽ مزاج پنهنجو ۽ مختلف ٿئي ٿو ۽ ماڻهون کي پنهنجي ۽ ٻين جي وزن جي ڄاڻ حاصل ٿئي ٿي ۽ اڻوڻندر ڳالهين کي برداشت ۽ ٻين جي راءِ جو احترام ڪرڻو پوي ٿو ۽ ساٿي به جڏهن مختلف سوچ، فڪر ۽ علم وارا هجن. ڪي اديب، ڪي استاد، ڪي صحافي، ڪي صحت جا، ته ڪي سياسي ڪارڪن هجن. اهڙن سفرن جو سونهون لطيف جو پارکو انور ڏنگڙائي هوندو آهي ۽ مون تي وري رابطاڪار جي ذميواري هوندي آهي.

حيدرآباد جو ڪچو قلعو - عنايت کٽياڻ

حيدرآباد جو ڪچو قلعو

عنايت کٽياڻ

ڪجهه ڏينهن اڳ حيدرآباد وڃڻ ٿيو، ته مون هڪ دوست منور خاصخيليءَ کي چيو ته حيدرآباد جا ڪجهه تاريخي ماڳ ڏسڻ هلون، هن به خوش ٿي هائوڪار ڪئي ۽ اسين ٻئي ڪچي قلعي ڏانهن روانا ٿيا سين، هي قلعو حيدرآباد ريلوي اسٽيشن واري علائقي ۾ ڪچو قلعو روڊ تي آهي.

مهراڻو - محمد سليمان وساڻ

مهراڻو

جهنگلي جيوت جي نرالي پناهه گاهه

محمد سليمان وساڻ

خيرپور جي هڪ مشهوري ان جي رياست وارو دور به آهي. جڏهن سنڌ تي ٽالپرن جو قبضو ٿيو ته هو پاڻ ۾ به ڪونه ٺهيا ۽ نتيجو اهو نڪتو جو سنڌ جي ونڊ ورڇ ڪري ان کي ٽن حصن ۾ ورهائي کنين. هڪ حصو حيدرآباد جي ميرن وٽ آيو، ٻيو ميرپور خاص ۽ ٽيون خيرپور جي ميرن جي حصي ۾ آيو. جڏهن انگريزن سنڌ تي قبضو ڪيو ته خيرپور جي ميرن ڪابه مزاحمت ڪانه ڪئي ۽ انگريزن سندن رياست به برقرار رکي. اقتصادي حوالي سان خيرپور رياست جو دور خوشحالي وارو رهيو سواءِ مير علينواز ناز جي جنهن رياست جو ناڻو هڪ ڳائڻيءَ جي عشق ۾ لُٽائي ڇڏيو. انهن ڏينهن ۾ رياست خيرپور مالي حوالي سان گهوٽالي جو شڪار رهي. پاڪستان ٺهڻ کانپوءِ به خيرپور جي رياست واري حيثيت برقرار رهي پر اڳتي هلي 1955ع ۾ زبردستي يا ڌمڪائي رياست جي حيثيت ختم ڪري ان کي پاڪستان ۾ شامل ڪيو ويو. مير شڪار جا به شوقين هئا، تنهنڪري اڳتي هلي سندن هي شوق جهنگلي جيوت جي حفاظت ۾ تبديل ٿيو ۽ وائيلڊ لائيف جي بين الاقوامي حيثيت ماڻي چڪو، اهو حصو آهي مهراڻي جو.

ڪينجهر ڍنڍ تي بحال ٿيندڙ رونقون - لياقت راڄپر

ڪينجهر ڍنڍ تي بحال ٿيندڙ رونقون

لياقت راڄپر

دنيا ۾ هن وقت انسانن جي مصروفيات ۾ وڏو اضافو ٿي ويو آهي. جنهن ڪري انهن کي پنهنجي ذهن ۽ جسم کي سڪون ڏيڻ لاءِ تفريح جي سخت ضرورت پئي ٿي. ترقياتي ملڪن ۾ تفريح لاءِ حڪومتن پراڻن تاريخي هنڌن جي سنڀال ڪري ۽ نون تفريحي ماڳن کي جوڙي سنواري دنيا مان ايندڙن لاءِ گهمڻ ۽ تفريح جو سامان مهيا ڪن ٿا جن مان ملڪن کي مالي فائدو به حاصل ٿئي ٿو. هاڻي سٺي ڳالهه اها آهي ته پاڪستان ۾ به مالي تفريحي ماڳن کي بهتر بڻائڻ لاءِ انهن تي ڌيان ڏنو پيو وڃي. جنهن ۾ پنجاب حڪومت سڀ کان اڳڀري آهي. جڏهن کان سنڌ ڪلچر محڪمي کي سائين سردار علي شاهه سنڀاليو آهي ان ۾ ڪافي بهتري آئي آهي.

ڪيا حال سڻاوان دل دا - نصير مرزا

ڪيا حال سڻاوان دل دا

نصير مرزا

هي خانپور ريلوي جنڪشن، اُتان نڪتس ته رستي ۾ ”چوڪ ظاهر پير“، جتان سٺ ڪلوميٽرن تي بينظير پُل، وچ ۾ درياءِ سنڌ...جنهن جي هڪ ڪناري چاچڙان شريف ۽ ٻئي پاسي جنهن ديار جو وردُ منهنجي چپن تي، اهو ”مٺن ڪوٽ.“ شهر ۾ داخل ٿيڻ سان خواجه سائين غلام فريد جي نيرولي رنگ واري گنبذ تي پري کان نگاهه ڇا پئي، مون ته جهونگارڻ شروع ڪيو...”سانوڻ ميگهه ملهاران، ترسا پوي، آ پُنهلا، موڙ مُهاران.“ درگاهه اندر هر طرف هو نظارو نيهن جو...سجاده نشين سائين محبوب ڪوريجه صاحب صحن ۾ سنگت سان موجود. آئون ڇاڪاڻ ته حضور شرم، سو پٻن تي هلندو، پاسو پاسو ڏيئي روضي اندر داخل ٿي ويس...لحد مبارڪ، ان جي مٿان گنبذ ۽ در و ديوار مان مُلتاني چيڪي مٽيءَ جو عجب جهڙو هڳاءُ آيم. قبر تي جيڪو پڙ پيل، ان مان وري عطر عنبير جي خوشبو پئي آئي...هر پاسي عقيدتمندن جو هجوم...تن ۾ ڪجل ريک سان قلوپئٽرا جهڙي هڪڙي نوخيز گائڪا، ڪافين جو شايد سندس پهريون البم رليز ٿيو هو، جنهن کي خواجه صاحب جي پيراندي رکي، جهونگارڻ لڳي...”نيهُن اولڙا، اوکا لايم، سڪ پل پل دي مارُ منجهايم.“

ڪراچي کان لاڙڪاڻي ڏانهن سفر- لياقت راڄپر

ڪراچي کان لاڙڪاڻي ڏانهن سفر

تاريخ جو سفر

لياقت راڄپر

لاڙڪاڻي ڏانهن ته هميشه وڃڻ ٿيندو رهي ٿو پر هن دفعي هن سفر ۾ مون کي ڪجهه تبديليون نظر آيون، جنهن سان مون اهو محسوس ڪيو ته ٽرانسپورٽ خاص ڪري ايئر ڪنڊيشنر ڪوچ تمام گهڻيون وڌي ويون آهن ۽ مختلف ڪمپنين جون ڪوچون هر ڪلاڪ کانپوءِ صدر ڪراچيءَ کان ٿينديون، سچل، ال آصف گلستان جوهر کان ٿينديون لاڙڪاڻي وڃن ٿيون، جنهن سان سهولت ۽ پريشانيون وڌي ويون آهن ۽ ڪوچن جي مالڪن پنهنجي اسٽاف کي ايترو ته فارمل ٺاهي ڇڏيو آهي جو هو جيئن وڻين تيئن ڪن، جنهن جي ڪري لڳندو آهي ته سنڌ جي ٽرانسپورٽ ۾ گورنمينٽ جي اداري جو ڪوبه ڪردار نه آهي.