اسانجو سُپر هاءِ وي - الطاف شيخ

اسانجو سُپر هاءِ وي

الطاف شيخ

ڪراچي کان حيدرآباد آئي مونکي چار سال کن ٿي ويا هئا. چار سال وڏو عرصو آهي جنهن ۾ مڪي، مديني ۽ جدي کان ڪولمبو، ڪوالالمپور ۽ جڪارتا جهڙن شهرن ۾ ته تمام وڏي تبديلي ۽ ماڊرنائيزيشن اچيو وڃي ۽ ڪو زمانو هو جو چئبو هو ته پئرس جا رستا آرسيءَ جيان ٿا چمڪن.... اڄ ڪو ايشين يا آفريڪن اهڙي وائي نٿو واري جو ڪينيا، يوگنڊا ۽ تنزانيا جهڙا آفريڪي ملڪ هجن يا فلپين، سنگاپور ۽ ويٽنام جهڙا ايشيائي ملڪ.... ڪنهن به شهر کان ٻاهر نڪر ته ڇا سهڻا ۽ مضبوط رستا آهن..... ڀلي پيا مينهن وسن توهان بي ڊپا ٿي گاڏيون هلايو.... اسانجو هر ڳالهه ۾ مقابلو انڊيا سان رهي ٿو ۽ اسان جا اخبار وارا انڊيا جي ڪنهن روڊ حادثي يا ٽرئفڪ جئم جي خبر وڏن چَشڪن سان ڏين ٿا جنهن کي پڙهي اسان جا ماڻهو سمجھن ٿا ته انڊيا ۾ ڪا ڀينگ پئي وسي پر اڄ انڊيا جا به شهر توڙي روڊ رستا ماڊرن ملڪن جي مقابلي ۾ آهن. هنن جون وقت جون پابند ۽ هر سهوليت سان پُر ريل گاڏيون ۽ بسون ڏسو ۽ رستن تي ڳوٺ ڳوٺ ۾ ٺهيل انهن جا اسٽاپ ۽ اسٽيشنون ڏسو.... هڪ ميلو ۽ رونق هوندي آهي ۽ ماڻهو ڏينهن رات بي ڊپا ٿي سفر پيا ڪن. اسانجي جھانگارا باجاره، شاهه پنجو، سڪرنڊ ۽ باڊهه جهڙن هندوستاني ڳوٺن جون بس اسٽاپ واريون هوٽلون ڏسو ته اهي به بين الاقوامي سهولت واريون آهن تڏهن ته يورپي ۽ آمريڪن ٽوئرسٽ انڊيا گهمڻ ۽ موڪلون گذارڻ اچن ٿا....

ممبئي، دهلي ۽ ڪلڪتي ۾ شهر جو شهر ۾ هلندڙ ٽرينون ۽ انڊر گرائونڊ گاڏيون هلن ٿيون. اسان وٽ ڪراچيءَ ۾ ٽرام هلندي هئي اها به بند ٿي وئي... سرڪيولر ٽرين هلندي هئي اها به بند ٿي وئي.... نه رڳو بند ٿي وئي پر سرڪاري زمينن تي ئي قبضو ٿي ويو.... گهر، فلئٽ ۽ دڪان ٺهي ويا. اڄ ڪراچيءَ جي ڀڳل ۽ دونهون ڇڏيندڙ بسين ۾ ماڻهو جانورن وانگر ڀريل ٿين ٿا يا ڇت تي ڪڪڙن وانگر اوڪڙون ويٺل.... اڄ کان سٺ سال اڳ جڏهن بندر روڊ (ايم اي جناح روڊ) ايشيا جو ويڪرو ۽ سهڻو روڊ مڃيو ويندو هو، جڏهن ان تي ٽرامون ۽ وڪٽوريا بگيون هلنديون هيون.... ڪنهن سوچيو هو ته نئين صديءَ ۾ ڪراچيءَ جو سهڻو شهر هي ڏيک ڏيندو!

ٽنڊو آدم کان پڊعيدن انگريزن جي ڏينهن جي ٺهيل ٽرين هلندي هئي جيڪا اسان جي ڳوٺَ هالا مان به لنگهندي هئي. ٻاڦ تي هلندڙ هن ٽرين جي ڇُڪ ڇُڪ ۽ سيٽي جي آواز ۾ ڇا ته رومانس هوندو هو. ڳوٺ جا ماڻهو هلي ملي ”بابِ نوح“ تائين ايندا هئا جيئن ان ريل گاڏيءَ جي اَچڻ يا وڃڻ جو نظارو پَسي سَگهن.... غريب غربي لاءِ هيءَ ٽرين وڏو سُک هئي جنهن ۾ ڳوٺ جا ماڻهو پاڻ سان گڏ رڍ ٻڪريءَ کي به ڍوئي ويا ٿي..... پر پوءِ هڪ مرڪزي حڪومت کي همدردي نه هئي ٻيو اسان جي ماڻهن کي.... جيڪي ريل جا پٽا ۽ سليپر به پٽي ويا. زميندارن ريل جي سرڪاري زمين تي قبضو ڪري خوشيون ملهائيون.... ڳوٺن جا غريب وري اهي سهولتون نه ماڻي سگهيا آهن.

چون ٿا ته پنجاب ۽ ڪي پي ڪي ۾ وري به امن امان ۽ سٺا رستا آهن.... اسلام آباد ۾ ڪنهن سرڪاري ڪاموري يا شايد ٺيڪيدار پئي ڳالهه ڪئي ته سڀ کان گهڻو کائو سنڌ جا آفيسر آهن... هو ايڏو وڏو وات پٽي ٿا ويهن جو ڪهڙو رستو يا سرڪاري عمارت ٺهي سگهندي! اسان وٽ ڪراچي کان حيدرآباد واري هن رستي کي وڏي ناز سان سُپر هاءِ وي ٿو سڏجي. منهنجي خيال ۾ اهو ”هو“ .... اڄ کان اڌ صدي اڳ 1962ع ڌاري .... جڏهن اسان انٽر پڙهي رهيا هئاسين ته اٽلي وارن جي مدد سان هي روڊ ٺاهيو ويو هو. پر اڄ جي معيار موجب ان کي هاءِ وي چوندي به شرم جي ڳالهه آهي. ملائشيا، ٿائلنڊ، انڊونيشيا ويندي سعودي عرب ۽ ڪوريا جهڙا ملڪ جيڪي ٽيڪنالاجيءَ ۾ اسان کان گهڻو گهڻو پٺتي هئا اڄ انهن جي ڳوٺن جي رستن کي ڏسي اسان جي نوجوانن کي.... جيڪي اوڏانهن تعليم يا نوڪري لاءِ وڃن ٿا، شرم ٿو اچي ته اسانجو ملڪ ڪهڙي Reverse گيئر ۾ لڳي ويو آهي!

جڏهن کان هي سپر هاءِ وي ٺهيو آهي پئي مرمت هلي!.... مرمت ڇا.... جنهن کي ٿُڪ ٿنڀڻ يا چونا پوچي سڏجي اهو پيو هلي.... اهو ئي حال سنڌ جي ٻين رستن جو آهي..... هر هڪ کي خبر آهي ته ترقياتي ڪمن لاءِ مقرر ڪيل بجيٽ سياستدان، ڪاموري ۽ ٺيڪيدار جي کيسي ۾ هليو ٿي وڃي.... رستا ۽ شهر سڌرن ته ڪيئن سڌرن! اسان رڳو ڌارين کي متاثر ڪرڻ لاءِ ۽ پاڻ کي سرخرو بنائڻ لاءِ چئون ٿا ته اسان عظيم قوم آهيون جنهن جو مثال موهن جو دڙو آهي.... جتي جون گهٽيون سڌيون ۽ جِتي بهترين Sewage سسٽم هو جنهن جهڙو سسٽم هزارين سالن بعد دنيا جي ٻين ملڪن ۾ رائج ٿيو..... بلڪل صحيح آهي..... اصفهان، استنبول کان لنڊن ۽ پئرس جهڙن شهرن ۾ به گهڻو پوءِ سڌارو آيو.... اهو به سچ آهي..... پر اهو به ته سچ آهي ته هيڏي بجيٽ هوندي ۽ هن ماڊرن دور ۾ اڄ لاڙڪاڻي سکر، دادو ۽ خيرپور جهڙا شهر به گٽر ٿيا پيا آهن! سال گذري ويا آهن پر اڃان تائين Sewage System نٿو ٺهي.... موهن جي دڙي جي مئل ماڻهن جا روح به منهن مٿو پٽيندا هوندا. ڪراچي حيدرآباد واري سپر هاءِ وي تان آئون ڪڏهن اکيون ٻوٽي سوچيندو وڃان پيو ته ڪڏهن اکيون کولي هيڏي هوڏي ڏسان ٿو... رستي تي ٺهيل پيٽرول پمپن، ڳوٺن ۽ زرعي فارمن جي نالن جا بورڊ پڙهان ٿو.

• پاڪ ايشيا هزاره هوٽل

• ڳوٺ حاجي ولي محمد شورو

• توڪل پيٽروليم سروس

• پاڪستان ٽرڪنگ اسٽيشن

• دوحه ريسٽورنٽ

• چڪوال پيٽرول پمپ

• ڳوٺ لعل محمد کوسو

• الجزيره هوٽل

• ماشاءَ الله پيٽروليم.... وغيره وغيره

انهن سان گڏ شهرن جا مفاصلا به پڙهندو رهان ٿو ته ڪهڙا شهر ڪيترو پري آهن.

حيدرآباد 80 ڪلوميٽر .... راڻيپور 330 .... سکر 400 .... خيرپور 360 .... بهاولپور 750 .... شهيد بينظير آباد 180 .... ملتان 850ل .... لاهور 1150.... اسلام آباد 1430

ڪيترا ماڻهو ڪراچيءَ کان يڪساهي لاهور تائين وڃن ٿا. مختلف بسون ته پشاور ۽ اسلام آباد تائين وينديون رهن ٿيون. ڪراچي کان لاهور ويندڙن جي واتان اڪثر ٻڌبو آهي ته ڪراچي صبح ساڻ ڇڏجي...... ڇو؟.... ان ڪري ته جيئن سنڌ جو بارڊر سج لٿي کان اڳ ٽپي پنجاب ۾ پهچجي. اهو ٻڌي ڪيڏو افسوس ٿيندو آهي جڏهن اسان جي ملڪ جا ماڻهو (ڌارين ٽوئرسٽن ته ڪڏهوڪو اچڻ ڇڏي ڏنو آهي) سنڌ جي خراب رستن سان گڏ اغوائن ۽ ڦرن جي ڳالهه ڪن ٿا.... ۽ اها حقيقت به آهي ته سنڌ جي امن امان جي حالت بيحد خراب آهي. ماڻهو بي چين ۽ پريشان آهن.... سنڌ ۽ پنجاب واري بارڊر جي هڪ طرف ڀڳل رستا ۽ سج لٿي کان اڳ ئي سناٽو ڇانيل نظر اچي ٿو ته ٻئي طرف پنجاب واري پاسي هر ڳالهه بدليل نظر اچي ٿي. آهي ته اسان جي سڄي ملڪ ۾ انڌير پر وري به سنڌ جي مقابلي ۾ پنجاب پاسي ساوڪ، سهڻا رستا، کليل اسڪول، اسپتالن ۾ دوائون ۽ ڊاڪٽر ۽ ماڻهن جي منهن تي رونق ۽ خوشحالي نظر اچي ٿي.