ٿڌي جھان جون ڪي ڳالھيون
خير محمد ڪولاچي
گذريل جمع جي ڏينھن،
ڪئناڊا لڳ آمريڪا جي نيويارڪ رياست جي شھر بفلو ۽ ان جي پسگرادائي ۾ سخت برفباري ٿي،
جيڪا اٽڪل ٽي (۳) فٽ اونچي ھئي. ھن برفباريءَ شھر ۽ علائقي جي زندگيءَ کي مفلوج ڪري
ڇڏيو. ھيءُ علائقو ٿڌو آھي، جنھن ڪري ھتي برفباري ٿيڻ عام آھي. پر ھن سال، وقت کان
اڳ، اھا به اوچتي ڳري برفباري، تنھن ماڻھن کي پريشان ڪري ڇڏيو. نيويارڪ رياست جي
ميئر ڪيتي ھوچل، ھن شھر ۽ علائقي ۾ ھنگامي حالتن جو اعلان ڪري ڇڏيو آھي.
آمريڪا جي شھر ھوسٽن جو
سفرنامو
خير محمد ڪولاچي
موجودھ دور ۾ مالي
خوشحالي، ڪجھ فارغ وقت ملڻ سان گڏ سفري سھوليتن جي بھتر ٿيڻ سبب، سياحت ۾ وڏو واڌارو
آيو آھي. اھا ڪن ملڪن جي معيشت لاءِ وڏي ھٿي به ثابت ٿي آھي. جنھن کي سياحت جو شوق
ٿيو سو به ڄڻ ان نشي جو موالي بڻجي ويندو آھي. ماضيءَ ۾ جڏھن سفر ڏکيو ۽ خطرن سان ڀريل
ھوندو ھو ته به سياح ڄاڻ جي تلاش ۾ ڏکيائيون سھندا، وڌندا رھندا ھئا. سندن سفر جون
ڪٿائون عام ماڻھوءَ لاءِ ڄاڻ جو وسيلو رھيون آھن. تيرھين صديءَ ۾ اٽليءَ جو سياح
مارڪو پولو ڊگھو سفر ڪندي چين جي وسيع گوبي صحرا کي پار ڪي چين جي گادي جي ھنڌ
تائين پھتو. ھن کي ان وقت جي حڪمران قبلائي خان، وڏو مان ڏئي پاڻ وٽ ترسائي عھدو ڏنو.
ائين مراڪش جو ابن بطوطه پڻ چوڏھين صدي ۾ مراڪش کان ھلي، ڪيئي ملڪن کان ٿيندو چين تائين
ويو. ان دور ۾ سفر ڏکيو ھجڻ ڪري، گھڻا ماڻھو ڊگھي سفر جي ھمٿ گھٽ ئي ڪندا ھئا،
پرھاڻي اھي ڏکيايون نه رھيون آھن. ان ڪري گھربل منزل تي سولائيءَ سان پھچي وڃجي ٿو.
اڄڪلھ جا سياح، ماضيءَ جي سياحت جي بنسبت، آڱر وڍائي شھيدن جي لسٽ ۾ نالو لکرائين ٿا.
کيرٿر جون ور وڪڙ ڳليون
حبيب ساجد
الاھي دفعا غلط ٽرين ۾ چڙھي،
مان صحيح جاءِ تي پھتو آھيان.
(پائلو ڪوئيلھو)
اھي سال ۲۰۱۰ع جي
سرءَ مندَ جا وچولا ڏينھن ھيا، ملڪ جي مٿين علائقن جو ٻوڏ وارو پاڻي جڏھن
غيراخلاقي طور تي جوڙيل سمورن ڊيمن جي گنجائش کان چڙھي ويو ته نڪَ جي پڪائيءَ سان
اھو سنڌ ڏانھن ڇڏيو ويوھو، نتيجي ۾ اتر سنڌ جي لڳ ڀڳ سڀني علائقن کي اھو پاڻي ٻوڙيندو
گذري رھيو ھو ۽ مون انھيءَ ٻوڏ جي پاڻيءَ جو وھڪرو پنھنجي اکين سان روھڙيءَ جي
ستين جي آستان واري ٽڪريءَ تان پنھنجي دوست مشتاق صاحب سان ڏٺو ۽ خوفزده ٿي ويو
ھيس، لئنسڊائون ۽ ايوب ٻنھي پلين ھيٺيان پاڻي ڪوئي ۳۰ يا ۳۵ ڪلوميٽر في ڪلاڪ جي
رفتار سان وھي رھيو ھو ۽ سرپٽ ڇوليون وچ درياھه ۾ کڙي ٿيل ساڌو ٻيلي جي ديوارن سان
زور سان ٽڪرائجي اُٿلَ کائي وري واپس ٿي رھيون ھيون. خوشحال خان خٽڪ ايڪسپريس ٽرين
جيڪا ھونئن پشاور کان وايه ڪنديان، ڊيره اسماعيل خان،جيڪب آباد، شڪارپور ،لاڙڪاڻو،دادو،ڪوٽڙي
۽ ڪراچي ھلندي ھئي، ٻوڏ جي ڪري ان جو روٽ تبديل ڪري ڪنديان، ملتان، روھڙي، سکر ۽
پوءِ حبيب ڪوٽ کان وري پنھنجي ساڳي روٽ سان ھلائڻ لڳا ھئا ۽ منھنجي ڊيوٽي روھڙيءَ
کان ڪوٽڙيءَ تائين ٽرين انچارج گارڊ طور لڳي ھئي روھڙيءَ کان جھنڊي ڏيکاري گاڏي
صبح جو اٺين وڳي ھلي ۽ نائين وڳي حبيب ڪوٽ اسٽيشن تي اڌ ڪلاڪ لاءِ بيٺا سين ڇوته
حبيب ڪوٽ ۾ انجڻ جو منھن ڦيرايو ويندو آھي. انگريزن جي دور جي ٺھيل ٽرن ـ ٽيبل
کوھه اسٽيشن جي اولھه طرف شڪارپور واري لائين جي ڀڪَ ۾ ٺاھي وئي آھي. ان کوھه نما ڦرڻيءَکي
لوھي بيرنگس ۽ فريمن سان جوڙيو ويو آھي، انجڻ جيئن اچي بيھندي آھي ته ھڪ ڄڻو لوھه
جي ھٿيي جي معمولي زور سان ۳۰۰ ٽنن جي انجڻ کي جھرڪيءَ جيان ڦيرائي ان جو منھن
تبديل ڪري ان کي لاڙڪاڻي طرف ڪندو آھي ۽ ان ۾ مشڪل سان پنج منٽ لڳندا آھي، اھا انجڻ
وري ٽرين جي مھڙَ ۾ اچي لڳندي آھي اھو مھڙ اڳ ۾ روھڙيءَ کان پُڇڙ ھيو. سکر کان ۳۳ ڪلوميٽر
اولهھ طرف روھڙي ـ ڪوئٽه سيڪشن تي ھيءَ حبيب ڪوٽ اسٽيشن تعميراتي سونھن ۾ اسان جي
سکر ڊويزن جي ھڪ اھم اسٽيشن ڪري ليکي ويندي آھي، اسٽيشن جي تعمير ۱۹۴۶ع ۾ ڪئي وئي
ھئي يعني ملڪ ٺھڻ کان ھڪ سال اڳ۾، مون ھن اسٽيشن تي ھڪ سال ٽڪيٽ بابوءَ طور ۲۰۰۰ع
۾ ڊيوٽي ڪئي ھئي، اھو منھنجي سروس ڪيريئر جو ھڪ يادگار دور ھيو، ان اسٽيشن تي ۳ ٽرينيون
اپ ۽ ڊائون بيھنديون ھيون ۽ ھتان سبزي ڪوئٽه ويندي ھئي، مون کي ياد آھي چاچو بگو
مھر روز اسٽيشن تي سبزيءَ جا ٻه ٽي گڏھه گاڏا ڀرائي ڪوئٽه اماڻيندو ھو، اسٽيشن جي
آڏو ئي ٻه ڇپرا ھوٽل ھوندا ھئا، جن مان ھڪڙو بروھيءَ جو ھوٽل سڏبو ھو ۽ ٻيو وري
مھر جو ھوٽل . ٻنھي تي ڪمال جي چانھه ملندي ھئي، ملاوٽ کي اڃان ھتي ھڪ معاشرتي ڏوھه
تصور ڪيو ويندو ھو، ان ڪري خالص کير جي چانھه پيئڻ کان پوءِ اوڳرايون اينديون ھيون
ڄڻ چانھه نه پر کيرَ جو ڪوپ پيتو ھجي. ان ئي اسٽيشن جي سانت ۽ سڪون واري ماحول جي ڪري
مون ھتي پورو ھڪ ڪتاب ترجمو ڪيو ھو، پئبلو نيرودا ۽ امارو جا نظمَ مون ان اسٽيشن
جي سانت ۾ ترجمو ڪيا ھئا.
سمون ڪنھن سار وانگي ھو
خير محمد ڪولاچي
ڪيئي سالن کان البرٽا صوبي ۾
رھندڙ دوستن جو زور ھو ته مان ۽ ٻيا دوست ساڻن ملڻ، رھاڻيون ڪرڻ سان گڏ،
ان علائقي جي ڪن من موھيندڙ نظارن کي ڏسڻ وڃون. مخلتف دوستن سان ھر ڀيري اونھاري
جي مند ۾ وڃڻ جو واعدو ڪندو ھوس. پر ٻن ڳالھين جي ڪري اھو واعدو وفا ڪو نه ٿي سگھندو
ھو. ھڪ ڪئناڊا جو مختصر اونھارو جيڪو ايئن گذري ويندو ھو جو خبر ئي نه پوندي ھئي. ٻيو
پنھنجي طرفان نڪرڻ جي سستي. پر دوستن جي تنھن قرب کي شاباش،
جنھن ھيٺ ھو لاڳيتو اچڻ لاءِ زور ڀريندا رھيا، جنھن سان نيٺ
منھنجي سستي کي مات اچي ويئي. تازو اسان جو دل گھريو دوست نواز پنھور صاحب ٽورنٽو
آيل ھو، تنھن سان ملاقات ۾ ھن جلد اچڻ جو واعدو ورتو،
جنھن
تي مان به اوڏانھن وڃڻ لاءِ تيار ٿي ويس. جيتوڻيڪ اونھاري جا پڇاڙڪا ڏينھن ھئا ۽
امڪان ھو ته البرٽا صوبو، جيڪو ٽورنٽو جي نسبت وڌيڪ ٿڌو
آھي، اتي موسم جي جلد ٿڌي ٿي وڃڻ تي گھمڻ ڦرڻ ۾ شايد ڏکيائي ٿئي.
پر اصل سانگو، دوستن سان رھاڻيون ڪرڻ ھو.
تنھن خواھش ھيٺ، موسم جي ٿڌي ٿي وڃڻ جي خدشي کي نظر انداز ڪري،
چوياريءَ جي ڪن دوستن سان وڃڻ جو پروگرام ترتيب ڏنم. ان پروگرام
جي خبر ٻڌڻ تي منھنجي ننڍي پٽ جميل چيو ته؛
”بابا ھاڻ ته اونھاري جي مند،
پڄاڻي کي پھتي آھي. البرٽا ۾ ٿڌ جي شروعات ٿي چڪي
ھوندي. ان ڪري توھان کي گھمڻ ڦرڻ وارو مزو گھٽ ٿيندو. اھڙو
پروگرام اڳ ٺاھيو ھا ته بھتر ٿئي ھا.“ مون کيس وراڻيو ته؛ ”اسان
جي وڃڻ جو اصل سانگو، سنگت سان رھاڻ ڪرڻ آھي.
سو ته پورو ٿيندو. باقي گھمڻ يا سير تفريح،
جيتري به ٿي، اھو واڌو فائدو ٿيندو.“
ايئن
اسان چئن دوستن، جن ۾ مبشر ملڪ، عبدالجبار
لاشاري ۽ ڊاڪٽر شاھد قريشي شامل ھئا تن وڃڻ لاءِ ٽڪيٽون بڪ ڪرائي ڇڏيون.
خيرپورناٿن شاھَ کان استنبول تائين جو تعليمي سفر
جاويد اقبال لاڙڪ
اڄ استنبول ۾ موسم بھتر آھي. نه
گھڻي سَردي، نه گھڻي گرمي. مون وارا ٻه ڪُردَ روم پارٽنرس، جن جي ڪمري ۾ تازو ئي
شِفٽ ٿيو آھيان، ڪمري ۾ ناھن. سامھون دَريءَ کان ٻاھر، چوڏس آسمانُ صاف نظر اچي ٿو.
ھر پاسي، سِجَ جا ڪِرڻا، پنھنجا پَرَ پکيڙي، اِبنِ ھَلدون يونيورسٽيءَ کي مُنَور ڪري
رھيا آھن.
ڏکن پٺيان سک
هڪ رهنما ڪتاب
پروفيسر مختيار سمون
نامور
ليکڪ ۽ ڪراچي يونيورسٽي جي پروفيسر، زيد پيرزادي جو سفر نامو ”ڏکن پٺيان سک“ پڙهي ڏاڍي
سٺي معلومات، لطف ۽ اتساهه حاصل ٿيو. حقيقت ۾ هي نه رڳو يورپ جي هڪ ملڪ آسٽريا ڏانهن
لاڀائتي سفر جو دلچسپ پوتاميل ۽ اتان جي سماجي ترقي, زندگي جي رونقن ۽ ٻين حيرت
انگيز حقيقتن جو مختصر پر جامع احوال آهي پر هي هڪ اهڙو رهنما ڪتاب آهي جنهن جي پڙهڻ
سان اندر ۾ هڪ شڪتي, منزل کي رسڻ جو پختو ارادو ۽ اعلي تعليم جي حصول لاء يورپ جي
هن خوبصورت ملڪ جي معياري يونيورسٽين ۾ پهچڻ جي خواهش به جنم وٺي ٿي. نه رڳو ايترو
ئي پر اعليٰ تعليم جي مقصد لاءِ اڳتي وڌڻ جي ارادي ۽ خواهش کي عملي شڪل ڏيڻ لاء ڏسو
پتو ۽ طور طريقو به هن ڪتاب مان ئي معلوم ٿئي ٿو. نوجوانن کي هي ڪتاب ته ضرور پڙهڻ
گهرجي ڇاڪاڻ ته هو پنهنجي زندگي جي هڪ اهڙي چؤ-واٽي تي پهتل آهن جتان ڪنهن به طرف
اڳتي قدم سندن ايندڙ وقت کي معنيٰ بخش به بڻائي سگهي ٿو ته کين ڪين جي ڪن ڏانهن به
وٺي وڃي سگهي ٿو. نوجوانن کي ان مرحلي ۽ صورتحال ۾ سٺي منزل ۽ سڌي دڳ جو ادراڪ
حاصل ڪرڻ لاءِ کين رهنما جي اشد ضرورت هجي ٿي. سندن اهڙا رهنما ٻين ڪردارن سان گڏ
سٺا ڪتاب به ٿي سگهن ٿا. هي ڪتاب نوجوانن لاءِ روشن مستقبل جي دڳن کي اجاگر ڪري
انهن تي هلڻ جو اتساهه بخشي ٿو ۽ کين اهڙا آزمايل اصول ٻڌائي ٿو ته جيئن سندن منزل
تي رسائي يقيني بڻجي سگهي.
آذربائيجان جو سفرنامو
مرتضيٰ سيال
باڪو، جتي زندگي
پنهنجي سمورن رنگن سان روان دوان آهي...
۶ اپريل تي جڏهن پياري دوست جامي چانڊيي فون ڪري چيو ته “تون سدائين چوندو
آهين ته گڏ ڪو ٽوئر ڪيون سو پروگرام ٺاهيو آهي ته پاڻ چار ڄڻا ڊاڪٽر علم الدين
انصاري، فياض لطيف، تون ۽ آئون باڪو آذربائيجان هلون، هڪ دوست ڏاڍو سٺو ٽوئر پئڪيج
موڪليو آهي، بس تاريخ طئي ڪري ٻڌايان ٿو پوءِ تياري ڪيو” مون فورن حامي ڀري ۽ باڪو
جي باري ۾ سوچڻ لڳس.
سئيڊن ۾ تجربي هيٺ آيل ڪجهه
شيون - ۲
عبدالله عثمان
مورائي
هتي سئيڊن ۾ ويلنٽائين
وارن ڏينهن ۾ جيڪي رومانيا کان لاڏائو، خانه بدوش يا جپسي آيل آهن، جن جو عام ڏينهنن
۾ ڪم ماڻهن کان خيرات گهرڻ آهي پر ويلنٽائين واري ڏينهن ۾ وري اهي ڳاڙها گلاب جا
گل جوڙن کي وڪڻڻ جي ڪوشش ڪندا آهن. مطلب ته موقعي جي مناسبت سان اهي به موقعي مان
فائدو وٺڻ جي ڪوشش ڪن. پاڻ سنڌ ۾ گل ڪجهه محدود قسم جا ڏٺا آهن، پر هتي سئيڊن ۾
تمام مختلف ۽ گهڻن قسمن جا گل ملن ٿا. هنن ملڪن ۾ گلن جو به تمام وڏو ڪاروبار آهي.
ويلنٽائين تان ياد آيو ته پاڻ وٽ شايد ماڻهو نفرت جو اظهار کليو ڪن ٿا ۽ پيار ۽
محبت واري ڪيفيت کي اندر ئي اندر ۾ دٻائي رکن ٿا. هتي وري شايد ان جي ابتڙ لقاءُ
آهي.
پاڪستان جي خوبصورت ۽ تفريحي
ماڳن جو سير
ميوارام نجار
نگرپارڪر جو سير
(نگرپارڪر ايندڙ
سياح ڪهڙي رستي سفر ڪن ۽ هن سفر ۾ ٻيا ڪهڙا ماڳ گهمن.)
اسان جو ملڪ پاڪستان
قدرت جي حسين سنگم سان مالا مال آهي جنهن ۾ معدنيات کان علاوه ڪيتريون ئي خوبصورت
واديون سياحن لاءِ پڻ منتظر آهن. سو هن ملڪ جي ڪجھ حسين خوبصورت وادين جو جڏهن مون
سير ڪيو ته منهنجي دل کان انهن جو احوال لکڻ رهجي نه سگهيو سو انهن وادين جي
اهميت، روڊ رستا، سفر، جاگرافي بيهڪ، رهڻي ڪهڻي، آبادي وغيرہ بابت معلومات هاڻي روزاني
هلال پاڪستان ڪراچي ۾ قسط وار شايع ٿيندو.
ڪجهه احساس، جذبا، سوچون
۽ مشاهدا...
مٺل جسڪاڻي
علم پرائڻ ۽ پيٽ
گذر جي لاءِ جتي ۽ جيستائين به وڃي سگهجي، وڃي نڪرجي. واندڪائيءَ ۾ گهمڻ ڦرڻ سان پڻ
مشاهدن مان پرائبو آهي، مستقبل جي رٿابندي ڪرڻ ۾ سولائي ٿيندي آهي، زندگيءَ جي ڪنهن
به موڙ تي، ڪيڏانهن نڪرڻ ڏکيو نه لڳندو آهي. ان ڪري، خاص طور تي، ننڍي عمر وارن کي
پهرين ترجيح تعليم پرائڻ، ٻي ترجيح جهڙو به، جيڪو به، جتي به روزگار ملي، اهو ماڻي،
ٻئي بهتر روزگار جي جستجو جاري رکڻ گهرجي. جيڪو وقت بچت ٿي ملي، اهو پهچ آهر،
ويجهو ويجهو يا پري پري، گهمڻ ڦرڻ نڪري وڃجي.
ٽنڊوڄام کان ڪوئيٽا
روبرو ڏسڻ، پسڻ، سمجهڻ جي ڪوشش
مٺل جسڪاڻي
ٽنڊوڄام
کان مٽياري، اتان پوءِ مُک شاھراھ (نيشنل ھاءِ وي) سان سکر مان شڪارپور کان ٿيندا، ڪوئيٽا تائين جو سفر صبح سوائين پنجين وڳي شروع
ٿي، شام ستين وڳي مقرر ماڳ رَسيُس. جمعو ۲۲
جولاءِ ۲۰۲۲ع تي ڏينھن ڏينھن جو سفر ھو. اکيون
کليل ھيون. ھونئن ته برسات جي موسم ھجڻ سبب برساتيون اڳ ۾ به وسيل ھيون، پر سفر
دوران به ڪٿان برسات پھچڻ جي آثارن ۾ اڳتي
وڌياسين، ڪٿي برسات چند گهڙيون اڳ وسي بيٺي ھئي ته گذرياسين، سعيد آباد کان شايد ڪنڊيارو تائين وسندي برسات ۾ سفر ڪيوسين. ھي ٻه اکر لکڻ کان ڪجهه ڪلاڪ
اڳ راءِ جُڙِي ته منٿ ڪريان:
سئيڊن ۾ تجربي هيٺ آيل ڪجهه
شيون
عبدالله عثمان
مورائي
سئيڊش ٻوليءَ ۾
نانگ کي اورم چوندا آهن، اسٽاڪ هوم جو هڪ علائقو آهي اورمنگي ۽ اهو علائقو نانگن
جي ڪري ئي مشهور آهي، جيئن ئي ان علائقي ۾ وڃبو ته روڊ جي پهرئين رائونڊ ابائوٽ تي
فن تعمير، علائقي جي نسبت ۽ آرٽ کي ذهن ۾ رکي مختلف رنگن جي ٽن نانگن جون منڍيون ٺهيل
آهن، جنهن سان خبر پوندي ته هاڻي اسان ان نانگن واري علائقي ۾ آهيون. منهنجو اتي هڪ
نئين تعمير ٿيندڙ پروجيڪٽ تي گرائونڊ واٽر جي سلسلي ۾ مهيني ۾ ٻه ٽي دفعا وڃڻ ٿيندو
آهي. هڪ دفعي منهنجي هڪ فرينچ ڪليگ رڙ ڪري چيو ته هتي نانگ اٿئي خيال ڪجانءِ. اسان
جيترو وقت به اتي هئاسين اهو نانگ اسان کان ٻه ٽي ميٽر پري اتي ئي ويٺو رهيو، نه
هن اسان کي تنگ ڪيو ۽ نه ئي اسان وري ان کي ڇيڙيو. مون کي ياد آهي ته اسان جڏهن سنڌ
۾ واٽر مئنيجمينٽ ۾ هئاسين ته ڪافي دفعا اهو تجربو ٿيو جو تمام خطرناڪ نانگ آس پاس
موجود هوندا هئا، يا وري صبح جو جڏهن فيلڊ ۾ ويندا هئاسين ته اتي خبر پوندي هئي ته
واٽر ڪورس جي کاٽي يا سڌائي ڪرڻ دوران خطرناڪ نانگ ظاهر ٿيا جن کي مزدورن يا هارين
اتي جواتي ماري ڇڏيو. هتي سئيڊن ۾ نانگ ضرور آهن پر خطرناڪ ناهن. يورپ ۾ آئرلينڊ
وري اهڙو ملڪ آهي جتي نانگ بنهه ڪونه ٿين.
باڪو جي سفر جون ساروڻيون
باڪو جا پُربهار سَت ڏينهن
۽ راتيون
ڊاڪٽر فياض لطيف
تاريخ ۶ اپريل ۲۰۲۲ع تي رات جو ڏهين بجي ڌاري پياري
دوست جامي چانڊيي فون ڪري چيو ته، ’فياض! تياري ڪر، پاڻ ٻن ٽن ڏينهن ۾ آذربائيجان
پيا هلون‘.
پُڇيم ٻي سنگت ڪهڙي هلندي؟
چيائين، ’تون، مان،
مرتضى سيال ۽ ڊاڪٽر علم الدين انصاري. مون ٻنهي دوستن سان ڳالهائي ڇڏيو آهي، هو
تيار آهن. بس تون ها ڪر ته، پروگرام کي حتمي شڪل ڏيون‘.
وڌيڪ ٻڌايائين ته، ڪنهن
ٽريول ايجنٽ دوست باڪو لاءِ ستن ڏينهن جو بهترين ۽ سستو پيڪيج موڪليو آهي، انهيءَ ڪري
پاڻ چارئي دوست گڏجي هلي باڪو گهمي ٿا اچون.
منهنجا ڪجهه دوست
باڪو ياترا ڪري آيا هئا، ۽ انهن موٽي اچي باڪو جون اهڙيون تعريفون ڪيون هيون، جو
ان کي ڏسڻ جو اشتياق ٿي پيو هو.
مون جامي سان بنا ڪنهن
سوچ ويچار جي، هلڻ لاءِ ها ڪئي.
مخلتف سفرن جون يادون
Notes from Europe
عبدالله عثمان مورائي
جاويد اختر جي
شاعري آهي ته؛
”دلون مين تم اپني بي تابيان لي ڪي چل رهي هو تو زندهه هو تم،
نظر ۾ خوابون کي بجليان لي ڪي چل رهي هو تو زندهه هو تم،
هوا ڪي جهونڪون ڪي جيسي آزاد رهنا سيکو،
تم ايڪ دريا ڪي جيسي لهرون مي بهنا سيکو.“
(ناتمام)
مون هن مٿئين شعر
کي سمجهڻ جي ڪوشش پئي ڪئي، ۽ دل ۾ بي تابي، نظرن اڳيان خواب، حيرانيون، هوا جا
آزاد جهونڪا، درياهه جون آزاد لهرون ۽ زندگيءَ جي هر هڪ گهڙيءَ سان ملڻ جي ڪوشش ڪرڻ
بابت سوچيو، ۽ مون سيلانيءَ جي منهن ۽ چپن تي مشڪ هئي. ڇاڪاڻ ته مون انهن بي
تابين، حيرانين ۽ خوابن جو پيڇو ڪيو ۽ مون پنهنجو پاڻ کي هوا جي آزاد جهونڪن ۽
درياهه جي آزاد لهرن وانگر پاتو. مون پنهنجي پاڻ کي ڳولهي لڌو.
اتساهه جو سبب بڻجندڙ سنڌ
جي سيلاني جوڙي جي سفري ڪٿا
Notes from Europe
عبدالله عثمان
ميمڻ
سائين رفيع الدين
جوڻيجي صاحب جي شريڪ حيات محترمه صفيه انصاري جو اسپين ۽ ايندورا جو لکيل سفرنامو
”پاڻ پسيو پرڏيهه“ منهنجي ڪمپيوٽر جي اسڪرين تي کليل آهي ۽ مون کي حڪم ٿيو ته ان ڪتاب
لاءِ ڪجهه لکي ڏيان. مون هن زندگيءَ جي محدود وقت ۾ تمام ٿوريون ۽ محدود خواهشون
رکيون آهن ۽ انهن محدود خواهشن مان هڪ الله جي خلقيل هن دنيا کي گهمي ڏسڻ آهي. سير
سفر ڪرڻ منهنجي لاءِ عشق جو درجو رکي ٿو. آءٌ به پنهنجي وس آهر ڪيل سفر جا تجربا
هم خيال دوستن سان ونڊ ڪندو رهندو آهيان پر ان کان به وڌيڪ ٻين سيلاني دوستن جا
تجربا پڙهڻ، ڏسڻ، يا ٻڌڻ تمام گهڻو پسند ڪندو آهيان.
يورپ جي مختلف ملڪن ۾
تجربي هيٺ آيل شين جون ساروڻيون
عبدالله عثمان
مورائي
هتي سئيڊن ۾ يا کڻي
ائين چئجي ته سڌريل ملڪن جي خانگي يا سارڪاري ادارن ۾ موجود وسيلن جو استعمال
مناسب طريقي سان ڪيو ويندو آهي. آءٌ اڄڪلهه اسٽاڪهولم ۽ ان جي آس پاس تمام وڏن ۽
ميگا پراجيڪٽس تي ڪم کان پهريان، ڪم دوران ۽ ڪم مڪمل ٿيڻ تائين ان علائقي ۾ زمين
اندر موجود پاڻيءَ تي ڪنٽرول يا نظر رکڻ واري پروگرام جو حصو آهيان. مون کي يا
منهنجي ٻين ڪليگس کي جيڪڏهن ڪنهن پراجيڪٽ جي وزٽ ڪرڻي هوندي آهي ته اسان پهريان سسٽم
۾ گاڏي چيڪ ڪندا آهيون ته ڪهڙي گاڏي فارغ ۽ موجود آهي، پوءِ اها گاڏي پنهنجي نالي
بڪ ڪري، پوءِ کڻي ويندا آهيون. سڀ تفصيل ڏيڻا هوندا آهن ته ڪهڙي پراجيڪٽ تي وڃبو،
پهريان گاڏي ڪيترا ڪلوميٽر هليل هئي ۽ واپسيءَ تي هاڻي ڪلوميٽر جو ڪانٽو ڪٿي بيٺو
آهي وغيره. گاڏي جيڪڏهن پنهنجي ڪنهن ذاتي ڪم ۾ استعمال ڪرڻي آهي ته اهو پڻ پهريان
کان ئي ٻڌائبو، جنهن جو ٽول ٽيڪس يا هڪ اڌ ٻيو ٽيڪس پاڻ کي ڀرڻو پوندو ۽ گهڻي قدر
ذاتي ڪم لاءِ گاڏي تڏهن ئي کڻي سگهجي ٿي، جڏهن اها ڪنهن پراجيڪٽ جي ڪم لاءِ بڪ ٿيل
نه هجي.
گاجي شاهه جي ميلي جو
سربستو احوال!
محمد خالد ميمڻ
گذريل ڇنڇر واري ڏينهن
دوستن ممتاز کوسو، استاد غلام مرتضيٰ ڦل، ماجد علي ميمڻ ۽ ڊرائيور وقار ڪوري سان گڏ
جنن جي بادشاهه طور مشهور گاجي شاه جو ميلو گهمڻ جو پروگرام ٺھيو. ڦل شھر مان
منجنهد جو ٽين وڳي نڪتاسين. نڪرڻ کان اڳ سگا ڪاڇو شاخ جي جنرل سيڪريٽري پياري دوست
غياث الدين شاهاڻي، جيڪو دادو ۾ رهندو آھي، ان کي به پاڻ سان گڏ ميلي تي وٺي وڃڻ
واسطي تيار رهڻ لاءِ چيم. دادو پهچي، غياث الدين شاهاڻي کي گڏ کڻي، گاجي شاهه جي
ميلي تي نڪري پياسين. رستي تي جوهي شھر جيڪو تعلقي هيڊڪوارٽر آھي، اتي شام جي چانھ
هڪ هوٽل تي پيتيسين. جوهي تائين روڊ ڀلو هو. پر جڏهن اڳتي هلياسين ته روڊ جيڪو مان
ٻه سال اڳ، گاجي شاهه جي ميلي تي ويو هيس ته صحيح هو، پر هن دفعي ڏٺم ته صفا خراب
لڳو. تنھن تي غياث الدين شاهاڻي ٻڌايو ته؛ گذريل سال جيڪا برساتن سبب ٻوڏ آئي هئي
۽ پاڻيءَ جي سخت دٻاءَ سبب ايف پي بند ڀَڳو هيو ته ان پاڻيءَ جي ڪري روڊ هنڌان هنڌان
ٽُٽي ويو آھي. روڊ جو هڪ پاسو، صفا کاڄي ويو هو. جنهن جي ڪري ميلي جي زائرين کي
تمام گهڻي تڪليف سان منهن ڏيڻو پيو آهي. هن ميلي تي ڪارن، بسن، رڪشن کان سواءِ موٽرسائيڪلن
تي زائرين وڏي تعداد ۾ ويندا آھن.
