منهنجي گروپ جا ماڻهو ۽ خريداري - الطاف شيخ

منهنجي گروپ جا ماڻهو ۽ خريداري

الطاف شيخ

منهنجي گروپ جا ماڻهو جن جو هڪ ئي اوڏ فئملي سان تعلق آهي انهن ۾ گهڻائي انهن جي آهي جيڪي ملڪ کان پهريون دفعو ٻاهر نڪتا آهن ان ڪري هو هر ڳالهه ۾انڊيا کي پاڪستان سان ئي ڀيٽين ٿا. هنن کي انڊيا جون ڪيتريون ئي شيون خاص ڪري ساڙهيون وغيره ۽ ٿانو ٿپا وڌيڪ پسند آهن. هونءَ به هنن ۾ عورتن جو تعداد وڌيڪ آهي سو هو جيڪا ٿوري گهڻي شاپنگ پنهنجي لاءِ يا مائٽن عزيزن لاءِ ڪن پيا ان ۾ گهر جون شيون وڌيڪ آهن. ان ۾ ڪو شڪ ناهي ته انڊيا جا ٺهيل ٿانو ٽپا ويندي مڪسر، جيوسر ۽ ٻيو اليڪٽرڪ جو سامان ڏسڻ ۾ کڻي ٿورو سادو آهي پر مضبوط، رف ڊيوٽي وارو ۽ سستو آهي. ان قسم جي سامان ۾ انڊيا ايترو اڳيان وڌي ويو آهي جو انڊيا جو سامان ملائيشيا، سنگاپور ۽ عرب ملڪن جي مارڪيٽن ۾ ڪاميابيءَ سان وڪرو ٿي رهيو آهي. 

 

مون کي في الهال ڪابه شيءِ وٺڻ جو ارادو نه آهي پر روز ٻين جو سامان ضرور ڏسان ٿو يا منهنجي گروپ جا ماڻهو خاص ڪري اهي جيڪي منهنجي سامهون ۽ ڀر وارن ڪمرن ۾ رهن ٿا، انهن کان خريداريءَ جو پڇان ٿو.

”ادا اڄ آئون پراڻي دهليءَ جي مسالن واري مارڪيٽ ۾ هليو ويس جتان کاڄا تمام سستا وٺي آيو آهيان“ دودي ٻڌايو.

”ڪهڙي حساب سان؟“ مون پڇيو.

”ساڌا ٽي سؤ روپيا ڪلو. توهان کي به کپن ته سڀاڻ هلي وٺي اچون. هتان رڪشا 25 روپيا وٺي ٿي.“

آئون چپ ئي رهان ٿو، سڀ سوچيندا رهن ٿا ته آئون خريداري ڇو نٿو ڪريان. وڏو صابرين آهيان، هو ضرور سوچيندا هوندا. هاڻ کين ڪير ٻڌائي ته آئون سفر ۾ هلڪو رهڻ چاهيان ٿو ۽ سڄي عمر هڪ ٻئي کي ڏسي هر شيءِ وٺندا رهياسين جن مان ڪيترين جو ڪو ڪارج ئي نه آهي. جهازن تي هجبو هو تڏهن ته وٺبو هو پر ملائيشيا ۾ رهڻ دوران به شاپنگ جو شوق نٿي لٿو. ملائيشيا کان سنگاپور گهمڻ وڃبو هو ته گهمڻ بدران The Sate جو اشتهار ڏسي دڪانن ۾ گهڙي وڃبو هو. گهر ۾ هڪ شوڪيس جو سڄو خانو ٿانون سان ڀريل ڏسي اڄ به پاڻ تي کِلَ ايندي آهي ته افسوس به ته ڪيئن اهي ٿانو سنگاپور جي هڪ دڪان ۾ Discount قيمت جو ٻڌي ورتا هئاسين ۽ واقعي اهي اصل قيمت کان سستا هئا، پوءِ ان ڏينهن گهمڻ ڦرڻ ڇڏي ڳرا چينيءَ جا ٿانو ورتاسين. بس ۾ موٽڻ بدران ٽيڪسي ڪئي سين، ملائيشيا جي بارڊر تي ڪسٽم وارن کي انهن جي ڪسٽم ڊيوٽي ڪجهه ڏني سين ڪجهه معارف ڪرائي سين ۽ پوءِ ملائيشيا ڇڏڻ وقت باءِ ايئر ڪراچيءَ ڍوئي آياسين. وزن وڌي وڃڻ ڪري ان جا به پئسا ڏناسين. ٿانون سٺن هئڻ ڪري، جيئن ٿيندو آهي، اڄ تائين استعمال به نه ڪيا اٿئون. هيڏانهن انڊيا اچڻ کان اڳ هڪ ڏينهن ڪراچيءَ جي گل سينٽر ۾ وڃان ته اهي ساڳيا چينيءَ جا ٿانو جيڪي ويهارو سال کن اڳ مون سنگاپور کان ورتا هئا اهي هتي رکيا پيا هئا ۽ قيمت به اڌ کان گهٽ. يعني سنگاپور مان Sale ۾ وٺڻ تي به اسان کي مهانگا پيا (ان وقت جي مارڪيٽ ويليو موجب کڻي سستا هئا) ان کان علاوه سنگاپور کان ملائيشيا آڻڻ ۾ ٽيڪس ڏنوسين ۽ ان بعد ڪراچيءَ ۾، ۽ بارڌار پئي ڍويوسين.

هونءَ به والايت ۾ ڪيتريون شيون لڳندو آهي ته سستيون آهن ۽ کڻي هجن به پر تنهن هوندي به ڪنهن وڏي فرق سان سستيون نٿيو رهن. جيئن هتي انڊيا ۾ هڪ ڪلو کاڄا ساڍي ٽين سؤ روپئي ٿا ملن جن جا پاڪستان پنج سؤ روپيا ٿيا ڇو ته پاڪستان ۾ يا هتي انڊيا بارڊر تي پاڪستاني هزار روپين جا 700 انڊين روپيا ملن ٿا. بهرحال اڌ ڏينهن خراب ڪري رڪشا جو 25 روپيا اوٽ ۽ 25 روپيا موٽ ڀاڙو ڀري وٺڻ معنيٰ اهي ٿيا 400 انڊين روپيا ۽ بارڊر تي کڻي ٽيڪس نه ڏجي ته به هڪ ڪلو وزن جا 60 روپيا ڏيڻا پيا جو بس ذريعي انڊيا پاڪستان ايندڙ مسافرن کي فقط ويهه ڪلو وزن کڻڻ جي اجازت آهي ۽ ان تي تمام گهڻي سختي آهي ۽ ايندي وقت ئي ڪنهن جو هڪ يا ٻه ڪلو وزن وڌيڪ هو ته ان بار جا هن کي بارڊر تي پئسا ڏيڻا پيا ۽ هاڻ واپسيءَ تي خريداري بعد ان جي وزن جا پئسا به ڏيڻا پوندا. يعني  هڪ ڪلو کاڄا 460 انڊين روپيا يعني پاڪستان 660 روپيا ٿيا ۽ 650 ۾ ته پاڪستان ۾ به ملن ٿا پر هر هڪ انسان پرديس ۾ چاهي ٿو ته هو پنهنجن لاءِ ڪجهه وٺي وڃي. ويندي حج تي ويندڙ حاجي جيڪي پڪو پهه ڪري پهچن ٿا ته فقط عبادت ڪبي سي به ڪجهه ڏينهن کان پوءِ خريداريءَ ۾ لڳيو وڃن.

هونءَ به چار ڳالهيون مون هن سفر جي گروپ ۾ نوٽ ڪيون آهن جيڪي قابل تعريف آهن. هڪ ته مون سان گڏ سفر ڪندڙ هنن اوڏن ۾ اجائي سجائي خريداريءَ جو شوق بنهه ناهي جيتوڻيڪ جيئن مٿي لکيو آيو آهيان ته هنن ۾ ڪيترا پهريون دفعو ٻاهر نڪتا آهن، اڌ کان وڌيڪ عورتون آهن جن کي عام حالتن ۾ خريداريءَ جو وڏو شوق ٿئي ٿو، خاص ڪري ڇوڪرين کي پر هي وڏين بازارين ۽ شاپنگ مالن مان لنگهندي پرسڪون آهن. ورلي ڪا شيءِ وٺن ٿيون سا به سوچي سمجهي بنهه ضروري ۽ نئين آهي ته. ٻي پلس پوائنٽ هن اوڏ فئملين ۾ اها نوٽ ڪيم ته پنهنجو سامان ڍوئڻ يا وقت تي اٿڻ ۾ فوجين وانگر بيحد چست ۽ چوبند آهن. مرد ته مرد پر ننڍيون ڇوڪريون ۽ وڏي عمر جون عورتون به پنهنجو سامان پاڻ هڪ هنڌ کان ٻئي هنڌ تائين ڍوئي وڃن ٿيون ۽ هر وقت خوش مزاجيءَ سان! ۽ ڪڏانهن به گهمڻ وڃون ٿا يعني هردوار، امرتسر، آگرا، جيپور يا احمد آباد بڙودا وغيره، جهڙن شهرن ڏي ته صبح جو ڇهين بجي ئي نڪرون ٿا جنهن لاءِ هر هڪ کي صبح جو چئين بجي ئي اٿي تياري ۽ نيرن پاڻي ڪرڻو پو ٿو پر آئون ڏسي رهيو آهيان رات جو سمهندي ٻارهن هڪ ٿي ويندن ته به صبح جو چئين بجي اٿي تياري شروع ڪنديون ۽ پوءِ اها ٻي ڳالهه آهي ته رات جي کٽل ننڊ جو پورائو بس ۾ لڏندي ڪيو وڃي ٿو. هڪ دفعي ته سنجي، ڊاڪٽر  لڇمڻ جي فئملي ۽ ڪملا ۽ انهن جي ڌيئرن راڌا ۽ ڊاڪٽر ارم کي 50 ڪلاڪن کان به مٿي جاڳڻو پيو. بڙودا (گجرات) مان شام جو دهليءَ لاءِ نڪتاسين. سڄي رات سفر ڪري صبح جو ستين بجي دهليءَ ۾ پهتاسين سڀ اهڙو ٿڪل هئاسين جو پهچڻ سان سمهي رهياسين پر مٿيان همراهه ڪلاڪ ڏيڍ بعد جيپور هليا ويا جتان رات جو پنجين بجي دهلي موٽيا ۽ ڪلاڪ بعد ٻئي ڏينهن وري اسان سان گڏ بس ۾ دهليءَ کان ٻاهر گهمڻ لاءِ نڪتا. پر سڀ خوش هئا. ٿڪ ۽ بيزاريءَ جو احساس ڪنهن جي به چهري تي نه هو. سندن ڀر واري ڳوٺ مچر جي وسطڙن وانگر ڪچهريءَ جا به شوقين آهن. ڪچهريءَ لاءِ ڪو مواد نه هوندن ته زالون مڪيش ۽ راجيش (گهوٽن) جي شادين جا راڳ ۽ سهرا ويهي ڳائينديون پر اهو نوٽ ڪيو اٿم ته منهنجي غيرموجوگيءَ ۾ هو پنهنجو پاڻ سان پنهنجي اوڏڪي زبان ۾ ڳالهائن پر راڳ يا سهرا اهي ئي سنڌيءَ جا ڳائين، ويندي انڊيا  ۾ رهندڙ اوڏ به اهي ئي راڳ مور ٿو ٽلي. وغيره ڳائين، بقول سندن اوڏڪي زبان ۾ ڪو راڳ يا سهرو ناهي.

گل ماڙين ۾ ٽڙندا، گل ڪوٽن تي کڙندا

آ ڀائر هوريان هوريان آ

تنهنجي من جا گل کڙندا

سهڻي! منڊل مچايو آ تو

مڪيش تنهنجي سيني جو سينگار

اهو شان مڪيش جو آهي

آءُ ڀائر هوريان هوريان آءُ

هڪ ٻي سٺي ڳالهه جيڪا هن گروپ ۾ مون محسوس ڪئي آهي ته اسان جي جرني تقريبا اچي اختتما تي پهتي آهي ۽ مهينو کن اچي ٿيو آهي پر هر هڪ پنهنجي ۾ مگن آهي. ڪابنه غلط فهمي يا جهيڙو جهٽو يا روسامو نه آهي جيڪو سفر ۾ عام رهي ٿو چاهي هڪ ئي فئملي هجي، سڀ دوست هجن يا اڻ ڄاڻ. منهنجي خيال ۾ ان جو وڏو سبب گهڻي Expectation ناهي ۽ هر هڪ آزاد آهي. ريل ۾ به جنهن کي جيڪي وڻي اهو وٺي کائي، گهمڻ لاءِ به هر ڪو آزاد آهي. وڌ ۾ وڌ ڪو چاهيندو ته ٻيا به ساڻس شامل ٿين ته هو هڪ وار سڀني کي ٻڌائيندو ته بنارس يا لکنؤ ٽيڪسيءَ ۾ وڃان پيو ڪو هلندو. پوءِ ڪنهن جي موڊ ٿي ته هن سان شامل ٿي ڀاڙي جو حصو ڏيندو پر جي ڪو نه هليو ته هو اڪيلو به هليو ويندو. ان کان علاوه هنن ۾ اها به سٺي ڳالهه آهي ته هڪ ٻئي کان گهڻي پڇ پڇ يا ٽوڪ طعنو نٿا ڪن. ڪنهن ڪا ڳالهه ٻڌائي يا خريد ڪيل شيءِ ڏيکاري ته ٺيڪ آهي نه ته هر ڪو خوش هجي. سڀ کان وڏي ڳالهه سڀ پڙهيل ڳڙهيل آهن. جيتوڻيڪ اها اهڙي ڳالهه ناهي، پڙهيل ڳڙهيل به سفر ۾ وڙهندا رهن ٿا. بس اهو چئي سگهجي ٿو ته هو ننڍي هوندي کان گهر ۾ ائين ٽرين ٿيل آهن. هو سڀ پاڻ ۾ گڏ به آهن (جو سڀ پاڻ ۾ ڀائر ڀينر آهن، سڀ نارائڻ داس جو اولاد آهن) ته الڳ الڳ پنهنجن پنهنجن مڙسن يا زالن ۽ ٻارن جي ننڍڙي ننڍڙي گروپ ۾ به. ڪيترا کڻي ٻاهر نه نڪتا آهن پر جيڪي سندن ڀائر ڀينر ٻاهر نڪتا آهن انهن کان هنن سٺيون ڳالهيون معلوم ڪري Adopt ڪيون آهن ۽ هر هڪ کي (مرد توڙي  عورت کي وڏي توڙي ننڍي کي) نه فقط ڪپڙي گندي پائڻ جو ڍنگ اچي پر ڳالهائڻ جو طريقو پڻ. آئون ته هڪ قسم جو کڻي گهر جو ڀاتي ٿيس پر ڌارين ۽ نون ماڻهن سان به هر هڪ وڏي Confidence سان ڳالهائيندو ۽ ننڍي ٽهي جون ڇوڪريون ۽ ڇوڪرا تمام سٺي انگريزي ڳالهائين ٿا جيتوڻيڪ هنن ڪنڊيارو، نوابشاهه، رتوديرو ۽ لاڙڪاڻي جي عام اسڪولن مان تعليم حاصل ڪئي آهي. سندن انگريزيءَ جو لهجو به ڪافي حد تائين بهتر آهي. ٽرين ۾ يا مختلف دعوتن ۾ جتي ڪنواريتن جا ديوان مائٽ جيڪي سڄي عمر ولايتن ۾ رهيا انهن به هنن سان ڳالهايو ٿي ته هر ٽاپڪ تي هنن جواب ڏنو ٿي ۽ وڏي اعتماد سان. اهي اهڙيون ڳالهيون آهن جن ۾ عام طرح اسان جي صوبي سنڌ جا ٻار ڪمزور آهن ۽ هنن کي دنيا ۾ منهن ڏيڻو آهي ته اعتماد پيدا ڪن ۽ اهو تڏهن ٿيندو جڏهن پنهنجي تعليم صحيح طرح حاصل ڪرڻ سان گڏ جنرل ناليج ۾ به ڀڙ ٿين.

بهرحال پاڻ وري خريداريءَ  تي اينداسين ته انڊيا مان اسان جا ماڻهو ڇا ٿا پسند ڪن. سو ان ۾ هڪ ته ڪپڙو آهي، خاص ڪري ساڙهي وغيره ۽ ٻيو ٿانو ٿپا. جن مان ٻه شيون هر هڪ ورتيون، هڪ پريشر ڪڪر جيڪو چار سؤ روپئي ۾ مليو ٿي، سائيز مطابق ۽ ٻيون ٿالهيون، اسٽيل جون وڏيون پليٽون جن ۾ چار خانا ٿين. هڪ وڏو خانو ڀت يا ماني رکڻ لاءِ ۽ ٽي ننڍا ٻوڙ، ڀاڄي، چٽڻي، آچار ۽ سلاد جهڙين شين لاءِ يعني هيءَ ٿالهي پليٽ به ٿي ته Tray به. ان قسم جون ٿالهيون ڏکڻ هندستان ۾ وڌيڪ مشهور آهن جو ملائيشيا  ۽ سنگاپور جهڙن ملڪن ۾ جتي تامل گهڻا رهن ٿا، انهن جي سائوٿ انڊين هوٽلن ۾ ان قسم جون ٿالهيون استعمال ٿين.

 

منهنجو ڪمرو Share ڪرڻ وارو سنجي (سريچند جو پٽ) ٻه جينز جن پتلونون وٺي آيو پر پوءِ حساب ڪري ٻڌايائين ته اهڙيون سستيون نه مليون آهن جو ايترن پئسن ۾ ته پاڪستان ۾ به مليو وڃن.

هونءَ هڪ ڳالهه آهي ته انڊيا ۾ هر قسم جي ڀاڄي ڀتي ۽ فروٽ هر وقت مليو وڃي. انڊيا ايڏو وڏو آهي جو ڪٿي ٿڌڪار ڪري (جيئن ته ڪشمير پاسي) صوف ۽ انگور ٿين ٿا، ڪٿي وارياسو علائقيو (راجستان جهڙو) هجڻ ڪري گدرا ۽ چانهيون ٿين ٿيون ۽ ڪٿي گهڻي بارش ڪري (تامل ناڊو يا مغربي بنگال وغيره) ڪٺهل، ليچي، ڊوڪو، انناس ٿئي ٿو ته ڪٿي ٿڌڪار وارا جابلو علائقا هجڻ ڪري چيري، اسٽابيري وغيره ٿئي ٿي. سو هنن کي هر فروٽ پنهنجي ملڪ ۾ مليو وڃي. ائين نه آهي ته اسٽابيري کائڻ لاءِ جاپان يا سئيڊن وڃڻو ٿو پوين يا انناس ۽ ليچي لاءِ ملائيشيا ۽ ٿائلينڊ جو سوچين ٿا يا وري ملائيشيا جي ماڻهن کي صوف ۽ انگور کائڻ لاءِ پاڪستان اچڻو پوي ٿو. اهڙي طرح هتي انڊيا ۾ ڊراءِ فروٽ به هر قسم جو ٿئي ٿو ته ڀاڄيون به. دهليءَ جي فروٽ ۽ سبزي مارڪيٽ ۾ توهان کي هر شيءِ ملندي. هڪ ٻي ڳالهه نوٽ ڪيم ته کير جهڙي شيءِ جيڪا هر ڪو غريب غربو استعمال ڪري ٿو، انڊيا ۾ ايڏو مهانگو ناهي. هتي اڌ اڌ ڪلو جون تازي کير جون ٿيلهيون ڏهين روپئي جي حساب سان وڪامن. باقي پائوڊر وارو نيڊو، ملڪ ۽ ٻيا کير تمام مهانگا آهن ۽ هونءَ به جڏهن فريش کير سستو ۽ سولائيءَ سان ملي وڃي ٿو ته ولايت جو پيڪ ٿيل پائوڊر کير ڇو استعمال ڪجي.